Epizod z historii Rady miasta Buska

Epizod  z historii Rady miasta Buska

Na podstawie artykuł z Gazety Kieleckiej nr 53 z l lipca 1925 r. pt. Uwagi z powodu Uchwał Buskich z racji wycieczki dziennikarskiej

W czerwcu 1925 r. miała na kielecczyźnie miejsce wycieczka dziennikarzy
z Warszawy, Poznania i Lwowa . Przy tej okazji czterech żurnalistów odwiedziło Busko. Należy dodać, że wycieczka została zorganizowana przez wojewodę kieleckiego Ignacego Manteuffla, którego urząd wystosował do dziennikarzy zaproszenia. Wojewoda wycieczkę po kielecczyźnie poprowadził osobiście. Z tej to okazji Rada Miasta Buska postanowiła dla upamiętnienia tego wydarzenia podjąć kilka „ważnych” decyzji. Najbardziej kontrowersyjną
z nich było uchwalenie zmiany nazwy ulicy Pińczowskiej na Dziennikarską… 

Taka postawa ówczesnych władz Buska wywołała w Gazecie Kieleckiej polemikę. Wspomniana gazeta informowała: „na wniosek Magistratu i konwentu seniorów Rady jednogłośnie [Rada Miejska Buska] uchwaliła szereg postanowień dla upamiętnienia bytności w Busku wycieczki dziennikarskiej z całej Polski”. Dalej czytamy w gazecie: „Postanowienie niepospolite. Przemianowanie prastarej nazwy i miłej nazwy ulicy na taką, która długo, długo będzie budziła uśmiech i zdziwienie u licznych z szerokiego świata zjeżdżających się do Buska gości. Główna wjazdowa w… Busku… ma się nazywać…Dziennikarska…”

    Oprócz zmiany nazwy ulicy, buscy radni uchwalili dotację w wysokości dwóch tysięcy złotych na założenie lokalnego pisma oraz nadali honorowe obywatelstwo wojewodzie kieleckiemu Ignacemu Manteufflowi.

Ignacy Manteuffel

    Komentując te doniesienia Gazeta Kielecka pytała ironicznie „przedewszytkiem, gdzie miara?!” Pytano również: „Co będzie na przykład, gdy podjęta istotnie przez P. Wojewodę Manteuffla akcja podniesienia organizacji życia w województwie zostanie skutecznie ukończona i między innymi objawami tego, Busko zrobi się wielkim po europejsku urządzonym zakładem kąpielowym, ściągającym gości ze sporej połaci Europy i gdy wtedy zejdzie tu Pan Prezydent Rzeczpospolitej oprowadzany przez P. Wojewodę po nowych wspaniałych albo choćby tylko dostatnich urządzeniach. Wtedy… Też tylko „uroczyste posiedzenie” Wysokiemu Gościowi dać będzie mogła Rada Buska, chyba z tą tylko różnicą, że uchwali przemianowanie nazwy już samego miasta…”

    Dziennikarz Gazety Kieleckiej miał nadzieję, że ostatecznie do zmiany nazwy ulicy nie dojdzie. Pisał  i argumentował, że: „Należy się domagać, by urząd konserwatorski wdał się w tę sprawę. Nazwy też są zabytkami historycznymi i lekkomyślnie zmienianymi być nie mogą!”.

History of the Jewish Gymnastics and Sports Association "Makabi" in Busko - Zdrój

 Łukasz Kasza

A Short History of the Jewish Gymnastics and Sports Association "Makabi"

in Busko - Zdrój

On September 8, 1937, the District Head of Busko received a request in four copies to legalize the Makabi Sports and Gymnastics Society. The founders of the society were a group of 15 Jews living in Busko-Zdrój. They were: Wajcman Jankiel Hersz, Pacanowski Majer, Cukier Lejb, Wygodny Dawid, Taubenblat Fajwel, Wolbromski Szyja, Lewkowicz Izrael, Rakowski Fajwel, Grynewize Nusyn, Gdalewicz Zelman, Cukier Berek, Szwajcer Szmul, Wolbromski Hersz, Goldberg Abram, and Nożyc Tobiasz. The founders requested that the legalization be processed as quickly as possible. The request then went to the Voivodeship Office in Kielce, which, in a letter dated April 29, 1938, proposed amendments to the society's statute. In a declaration submitted to the Kielce Voivodeship Office, to the Social and Political Department, on July 9, 1938, the founders agreed to all amendments and additions to the founding documents. The declaration also included proof of payment of 30 złoty to PKO account no. 730, which was intended to cover the cost of publishing the Society's registration in the Monitor Polski. Also enclosed was a stamp for 5 złoty to legalize the agreed-upon statute. The Kielce Voivodeship Office received a positive opinion from the Staroste of the Stopnica County regarding the proposed establishment of the Jewish Maccabi Society, prepared in September 1937. The Starosty argued that: "The Association meets the requirements of social benefit. The founding members have legal capacity, have no criminal records, and enjoy a good reputation in all respects." The Command of Corps District No. X, which also participated in the review process, did not express any reservations regarding the emerging "Maccabi" Society. Subsequently, on August 27, 1938, the Association submitted a request to the Voivodeship Office in Kielce, stating that: "Due to the fact that the sports season is now beginning. Therefore, we kindly ask you to expedite the resolution of this matter, which is so important to us.” The registration process was extended for another six months, as on January 16, 1939, the Association submitted another Application for “the prompt registration of our statute.” The Association was officially registered on January 31, 1939. By decision of the Voivodeship Office in Kielce, Social and Political Department, pursuant to Article 21 of the Law on Associations of October 27, 1932, it was entered into the register of associations and unions of the Kielce Voivodeship Office under the number 18/39, under the name "Makabi Jewish Gymnastics and Sports Association in Busko-Zdrój." The board consisted of:

1. President Herszel Lewkowicz

2. First Vice President Wolbromski Szyja

3. Second Vice President Josek Tarkieltaub

4. Secretary Grynewize Nusyn

5. Treasurer Rakowski Machel

6. Member Lewandowski Szlama

7. Member Taubenblat Jojne

8. Member Bonda Moszek

The association was located in Busko-Zdrój at Piłsudskiego Street No. 22.

Based on currently available archival documents, it is difficult to assess whether the "Makabi Jewish Sports Club" managed to expand its activities even to the initial stage. The year the "Makabi Sports Association" in Busko-Zdrój began its activities, i.e., 1939, was the year World War II began. On September 1, 1939, Nazi Germany invaded Poland, unleashing a brutal war and then a cruel occupation. The reality of war upended the lives of millions of people living in the Second Polish Republic, particularly affecting its Jewish citizens.

 

                            Warsaw 2025

 

Pamiętać o zasłużonych

 

        W dniu Uroczystości Wszystkich Świętych odwiedziliśmy z rodziną warszawskie Stare Powązki, by posprzątać, pomodlić się oraz zapalić symbolicznie kilka zniczy na grobach wielce zasłużonych dla Buska – Zdroju postaci. Na cmentarzu przy ulicy Powązkowskiej odwiedziliśmy miejsca ostatniego spoczynku dr. Jakóba Enocha, dr. Józefa Dymnickiego oraz dr. Juliana Majkowskiego. Dla córki, która nie urodziła się w Busku – Zdroju była to jedna z pierwszych lekcji regionalnego patriotyzmu.

        Dr. Jakób Enoch Kazimierz (1785-1847) zwrócił uwagę na własności lecznicze Buska i jemu Busko zawdzięcza początek swego rozwoju. W 1833 roku uzyskał u rządu Królestwa Polskiego zgodę na uruchomienie zakładu zdrojowego. W tym roku stanął na czele spółki założycielskiej (E. Moldauer, Szymon Werner, F. Rzewuski), która wybudowała za milion rubli zakład zdrojowy i uruchomiła go w 1836 roku. Zakład był własnością rządu Królestwa Polskiego, a spółka pod przewodnictwem Jakóba Enocha wydzierżawiła go na 25 lat. W 1834 roku został członkiem Rady Szczegółowej Szpitala w Busku (Szpital św. Mikołaja – przyp. Ł.K.). Można bez żadnych wątpliwości stwierdzić, że inicjatywa i działalność dr. Jakóba Enocha była dla Buska kamieniem węgielnym tworzącego się wówczas Uzdrowiska.

Więcej informacji pod linkiem: 

https://buskohistoria.blogspot.com/2013/05/zapomniane-biografie-cz4-enoch-jakob.html

 

            

        Dr Józef Dymnicki (1826-1916). Jeden z pierwszych balneologów polskich, zasłużony dla rozwoju Buska-Zdroju. Autor monografii o Busku–Zdroju.  Był uczniem prof. J. Dietla, który zwracał szczególną uwagę na walory uzdrowisk. W 1857 i w 1858 roku Dymnicki jeździł do Krakowa, porozumiewał się z Dietlem i pod jego wpływem osiadł w 1858 roku w Busku–Zdroju, gdzie spędził ponad 40 lat życia. Dietl był zdania, że każde uzdrowisko może osiągnąć wówczas tylko odpowiedni poziom leczniczy, kiedy lekarz osiądzie w nim na stałe. W Busku praktykował poprzednio dr Karol Grygowicz, który od 1849 do 1855 ogłaszał sprawozdania z wyników leczenia w tym zakładzie wód mineralnych. Dymnicki podjął tą inicjatywę i ogłaszał coroczne sprawozdania z czynności lekarskich w różnych czasopismach: Tygodnik Lekarski (1858-67), w Klinice (1868-70), Gazecie Lekarskiej (1871, 1876), w Medycynie (1872, 1873, 1879, 1887, 1889, 1891, 1897). Kilka sprawozdań było bardzo obszernych (1883, 1884, 1888). Ogółem ogłosił sprawozdań rocznych na 30 lat. 

Więcej informacji pod  linkiem: 

https://buskohistoria.blogspot.com/2013/05/zapomniane-biografie-dr-jozef-dymnicki.html#more

        dr Julian Majkowski (1833-1917). Założyciel i pierwszy prezes Towarzystwa Lekarzy Radomskich, lekarz zdrojowy w Busku. od 1879 roku wyjeżdżał co rocznie w okresie sezonu do Buska, gdzie był lekarzem (od 1900 starszym ordynatorem) szpitala sezonowego św. Mikołaja dla ubogich i tak trwało to do 1908 roku. Podczas 29-letniej pracy w Busku położył duże zasługi dla rozwoju tego uzdrowiska. Rozpoczął praktykę zdrojową w okresie, kiedy dr AL. Dobrzański objął w piętnastoletnią dzierżawę zaniedbane Busko i zaprosił spośród wielu starających się właśnie dra Majkowskiego na stanowisko lekarza zdrojowego. Dr Majkowski  miał już za sobą 20 letnią praktykę, odznaczał się pracowitością, prawością, niezwykle serdecznym stosunkiem do chorych i kolegów – lekarzy. Za jego to czasów Busku stało się znanym uzdrowiskiem. Systematycznie ogłaszał coroczne sprawozdania lekarskie z Buska w 1879-1894. Napisał monografię: „Busko, wody siarczano-słone-wapienne, jod i sól glauberską zawierające” w 1890 roku. Ukazało się II rozszerzone wydanie w 1904 roku. Była to pierwsza poważna monografia o tym uzdrowisku (według mnie pierwszą poważną monografie napisał dr Józef Dymnicki – przyp. Ł.K.). W 1904 roku z powodu 25-letniej pracy jako lekarza zdrojowego odbyły się w Busku obchód na jego cześć z udziałem wielu lekarzy okolicznych. W 1908 roku w związku z zaawansowanym wiekiem, kiedy żegnał się z uzdrowiskiem po 50-leci latach pracy uzdrowiskowej, zainicjował i założył tego roku „Towarzystwo Przyjaciół Buska”, które wybrało go prezesem. Pragnął bowiem zapewnić w jakieś mierze dalszy rozwój zdrojowiska.

 

Więcej informacji pod linkiem: https://buskohistoria.blogspot.com/2013/06/zapomniane-biografie-cz-8-dr-julian.html

 Warszawa 01.11.2025