Rys historyczny: O zakładach dobroczynnych

Rys historyczny: O zakładach dobroczynnych:

Zakłady dobroczynne powstały w Królestwie Polskim w większej części ze szczodrobliwości możnych osób i z części fundacji Panujących. Przy powstawianiu takich zakładów nadawane im były przez dobroczyńców ustawy zwane erekcjami. Znajdowały się  w nich formy uposażenia: w gotowiźnie, dochodach z dóbr, gruntów lub innych źródeł. W ustawach tych określana była liczba ludzi mających się utrzymać w zakładzie (ubogich, sierot, starców, chorych i niedołężnych osób. Przed rokiem 1815 zakłady te zwane szpitalami rządziły się przepisami zawartymi również w erekcjach. W przeważającej części dozór nad nimi oraz administracja oddawana była osoba duchownym. Po ustanowieniu w 1815 roku Królestwa Polskiego, Ustawą Konstytucyjną zarząd nad instytucjami dobroczynnymi powierzony został Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Według organizacji tej policji  1816 roku, czynności dotyczące instytutów, załatwiane były w Wydziale Policji i Poczt, bez oddzielnego etatu. W celu rozciągnięcia silniejszego dozoru, postanowiono powołać decyzją Księcia Namiestnika z 2 grudnia 1817 nowe organa zarządzające. Powstała Rada Ogólna Dozorcza Szpitali, przy ówczesnej komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, oraz Rady Dozorcze Szczególne Szpitali, przy ówczesnych Komisjach Wojewódzkich. Rada Ogólna Dozorcza Szpitali składała się z 8 członków mianowanych przez Namiestnika Królestwa. Swoje funkcje spełniała bezpłatnie, zajmując się powoływaniem etatów, prowadzeniem rachunków, przyjmowaniem ubogich, chorych, sierot, prowadzeniem rewizji szpitali. Każdego rogu Raga Główna Dozorcza Szpitali musiała składać obszerny raport ze swojej działalności Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Raport ten był podawany do wiadomości publicznej. Rady Dozorcze Szczególne również liczyło 8 członków. Administracja miejscowa szpitali parafialnych dla ubogich w miastach i wsiach, była pod kontrolą Wójtów, Burmistrzów i Proboszczów. Byli oni z prawa kuratorami szpitali parafialnych i ciążyła na nich odpowiedzialność za ich stan finansowy. Kolejna modyfikacją mającą zapewnić lepsza kontrolę nad szpitalami było wprowadzenie 16/28 sierpnia 1832 roku nowej ustawy. W miejsce dawnych Rad Dozorczych: Ogólnych i Szczególnych, ustanowiono Rady Opiekuńcze Instytutów Dobroczynnych, mianowicie: jedna Radę Główną Opiekuńczą przy ówczesnej Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych, Duchownych i Oświecenia Publicznego, i Rady Szczególne Opiekuńcze przy każdym szpitalu, którym zobowiązany został nadzór tych instytutów. Rada Główna Opiekuńcza Składała się z Prezesa mianowanego przez Rząd, z Prezydenta Stołecznego miasta Warszawa, z wyższego duchownego, z Opiekunów prezydujących w Radach Szczególnych Szpitali Warszawskich, z dwóch członków Rady Lekarskiej, z dwóch asesorów prawnego i budowlanego i osób szczególnie zasłużonych. Funkcje w Radzie Głównej Opiekuńczej sprawowano bezpłatnie. Decyzje w radzie podejmowane były większością. Rady Szczególne Opiekuńcze przy każdym  szpitalu składały się: z Opiekuna prezydującego, z trzech obywateli miejscowych osiadłych i z Lekarza Naczelnego szpital. 

Buska architektura willowo-letniskowa

Początek wieku XIX był dla Buska momentem kluczowym. To właśnie wtedy wszystko się zaczęło. Zdano sobie sprawę, że w miasteczku tym można skutecznie, wzorem zachodnich uzdrowisk, leczyć chorych. Grupa lekarzy przedsiębiorców warszawskich założyła spółkę, której zadaniem było stworzenie w Busku prawdziwego uzdrowiska. Z ich inicjatywy powstała przepiękny Zakład Kąpielowy. Powstał również solidny szpital św. Mikołaja. Oba te obiekty były murowane, w czym wyróżniały się, dlatego że Busko w większości posiadało zabudowę drewnianą. Do wyjątków zaliczyć można oczywiści budynki Klasztoru Panien Norbertanek oraz kościół pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. Po wybudowaniu Zakładu Kąpielowego pojawił się kluczowy dla rozwoju uzdrowiska problem kwaterunku przybyłych gości. Baza taka praktycznie nie istniała, kuracjusze kwaterowali się w okolicznych wsiach i w samym Busku. Znaczne oddalenie miejsc spoczynku od zakładu kąpielowego powodowało znaczne utrudnienia. Na braki te odpowiedzieli liczni mniejsi przedsiębiorcy, którzy w kwaterunku kuracjuszy widzieli przyszły zysk. Tak narodziła się w Busku drewniana architektura willowo-letniskowa, która nosiła pewne cechy wyjątkowości, spójności i harmonijności. Styl architektoniczny kilkudziesięciu willi wybudowanych na przestrzeni 100 lat w Busku jest absolutnie wyjątkowy i zasługuje na szczególną uwagę. Powinien on znaleźć się w świadomości wszystkich mieszkańców Buska,  gdyż uzdrowisko nasze zasługuje na spójny osadzony w historii, rozwój estetyczno-urbanistyczny. Szczególnie, że dziś Busko ma kłopoty z estetyczną harmonią. Każdy nowo powstały w Busku dom jest inny, często gryzący się nawzajem, powoduje to uczucie dysharmonii, brzydoty. W przyszłych planach miasta Buska powinna znaleźć się próba naprawy tej sytuacji, poprzez rozpoczęcie studiów z zakresu historii sztuki nad architekturą willową, oraz wysunięciem koncepcji rozwojowych dla przyszłych, nowo powstałych projektów domów o elementy, detale, dawnego drewnianego stylu. Owocem takiego działania było by powstanie za kilkadziesiąt lat w Busku, wyjątkowej jedynej w swoim rodzaju i tej części Polski architektury.

Zkaład Kąpielowy lata PRL.

Buskie reklama w Gazecie Kieleckiej, rok 1880, oraz kilka widokówek, w tym Szpital Dziecięcy Górka,XX-lecie międzywojenne.