Dobrzański
Aleksander (1832-1918). Jeden z pionierów unowocześnienia zakładu zdrojowego w
Busku. Ur. w Częstocicach, woj. sandomierskiej, 10 VII; s. Rocha. Gimnazjum
ukończył w Radomiu w 1850 roku. Dyplom lekarza uzyskał w Moskwie w 1857 roku.
roku lekarzem ordynującym. Oddział liczył 20 łóżek. Postanowiono go zamknąć, gdyż Instytut Oftalmiczny dysponował dostateczną liczbę łóżek zaspokajając potrzeby tej specjalności. Po 10 latach pracy objął podobne stanowisko w Szpitalu Starozakonnych (1878-1879) po doktorze Jodko Narkiewiczu. Około 1865 otworzył swój „Zakład leczniczy dla chorych na oczy” przy placu Zielonym nr 10, liczący 9 łóżek. Od 1869 urządził tu ambulatorium, w którym także udzielał bezpłatnych porad i dawał leki ubogim chorym. W 1883 przeniósł zakład ja ul. Erywańską nr 5 i zmniejszył liczbę łóżek. W tym czasie przyjmował tu w okresie jesienno-zimowym, gdyż latem przebywał w Busku. Niedługo potem zlikwidował swoja lecznicę. Uzdrowisku w Busku poświęcił dr Dobrzański najaktywniejsze lata życia. Zakład ten od 1865 roku chylił się ku całkowitemu upadkowi, gdyż zarząd przez krótkoterminowe dzierżawy spowodował, że nikt nie inwestował w uzdrowisko. W 1879 wydzierżawił to uzdrowisko, którym kierował przez 15 lat. Rząd zobowiązał go do przeprowadzenia wielu ulepszeń, które dr Dobrzański zrealizował już w pierwszych latach dzierżawy. Zakupił maszynę parową i nowe kotły, dawne wanny cynowe zastąpił żelaznymi emaliowanymi w liczbie 59, wybudował pomieszczenie na skład borowiny, powiększył liczbę lekarzy zdrojowych, odizolował zbiornik wody mineralnej od dopływu wód zaskórnych, przeniósł zakład kąpielowy z rynku do parku, umeblował pawilony mieszkalne zakładu, zapewnił kuracjuszom rozrywki kulturalne, między innymi sprowadzał na lato znaną kapelę Namysłowskiego. Sam kierował kuchnią zakładową i dbał o zachowanie spokoju otoczenia, zakazując zabaw do późna w nocy. Zadał wiele trudu, aby spowodować w 1888 roku uchwałę rządową, ustanawiając dla Buska okręgu ochrony dla źródeł mineralnych. Uchwała ta była nowością nie tylko w Królestwie, ale i w całym państwie Rosyjskim. Zadbał także o ponowne zbadanie chemiczne zdrojów i borowiny (B. Pawiewski 1881-2). Sprowadził inż. Górniczego A. Michalskiego z Petersburga, który odkrył nowe źródła mineralne i dzięki temu powstały 4 nowe ujęcia zdrojów. Michalski ogłosił po rosyjsku prace o zdrojach w Busku, która posłużyła do rozbudowy tego uzdrowiska. Dr D. wydatkował 50 000 rubli na modernizację Buska. Jak pisał dr I. Grundzach „Sam wszedł do Buska zrujnowany, gdyż dla sławy i rozwoju zdroju poświęcił własny interes. Podtrzymał on zachwiane uzdrowisko i dwukrotnie zwiększył jego frekwencje”. Właściwie liczba chorych zwiększyła się ponad trzykrotnie. W 1865 leczyło się 512 chorych, a w 1891 roku było ich 1798. Po zakończeniu dzierżawy rząd przejął w 1894 roku prowadzenie zdrojowiska. Dr D. wrócił do Warszawy i rozpoczął pracę jako lekarz ambulatorium ocznego w Szpitalu na Pradze (1894 rok). W roku następny uczęszczał na oddziale okulistycznym w warszawskim Szpitalu dla Dzieci przy ul. Aleksandra nr 2768 ac. Od 1901 roku był tu ordynatorem etatowym, a następnie starszym ordynatorem prawie do zgonu. Zarzucono mu, jako kierownikowi zakładu w Busku, pewnego rodzaju arbitralność. Być może wpływano na to jego kalectwo: od młodych lat nosił rurkę w tchawicy po dokonanej tracheotomii, mówił z trudnością i szeptem. W 1907 roku obchodził 50-lecie pracy lekarskiej. Był cenionym specjalistą, utalentowanym operatorem, miał dużą praktykę prywatną. Towarzystwo Lekarskie Warszawskie nadało mu godność członka honorowego. Był wiceprezesem i prezesem Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Zmarł w Warszawie 30 VII 1918 roku przeżywszy 86 lat. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
Źródło:
S. Kośmiński, Dobrzański
Aleksander, Słownik Lekarzy Polskich XIX wieku, pod red. P. Szarejko, tom.
I, Warszawa 1991, s. 145; J. Bartoszewicz, Hitorya
Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie, Warszawa 1870,
s. 436.
s. 436.